90! Nem kevés!
90! Nem kevés! Persze a fele sem – főleg, ha a karate uralja
Igazi karatés történet ez, noha tudom, lesznek, akik talán csak e rövid történet után értik meg, hogy mit is jelentett ez a mondat az elején. (Miután befejeztem, láttam, hogy ez jó 4 oldal lett, elnézést kérek érte. Pedig nem tud részletes lenni, nem tud mindent bemutatni, de szeretne egy vázlatot adni arról az életútról, amit Ő bejárt a mai napig. Itt-ott vannak kisebb kitérők, de részletesen egyikbe se vágtam bele, talán majd egyszer azokról is lesz időm mesélni, meg talán a sajátomról is.)
Fogadjátok egy anya igaz történetének néhány villanását, aki gyakorlatilag a háttérből végig asszisztálta a magyar JKA karate eddigi életét, történetét. Ha másért nem, ezért megérdemel egy köszönetet – természetesen tőlem sokkal többért -, de ez talán ebből a kis írásból kiderül.
Szeptember 28-án (2018-ban) valaki 90 éves lett. Ez a valaki – akaratán kívül, de nagyon közel került a JKA Karatéhoz. Most találgathatnák sokan, hogy ez hogyan lehet, de a történet ennél egyszerűbb.
A tanyasi lány, aki a Szabadegyháza melletti tanyáról járt be gyalog a Perkátai iskolába, ez a lány felcseperedett és mivel igen szemrevaló menyecske volt, így a helyi szatócsbolt tulajdonosának fia hamar szemet vetett rá. A vége a szokásos lett, közvetlenül a háború után összeházasodtak és az akkor húsz-egynéhány éves lány egy férfiakból álló család egyetlen nőtagja lett. Hamar megtanult mindent, mert amit nem hozott otthonról, arra az élet rászorította.
Pár éves házasság után megszületett egyetlen gyermekük – a hitelesség miatt hívjuk egyszerűen Zoltánnak -, aki nem egyszerűsítette le az anya életét, hiszen nyúlszáj és farkastorokkal született, ami több operációval, rengeteg törődéssel és nem kevés bosszankodással is járt, hiszen a gyermek csak az akkoriban igen drága és csak alig kapható dolgokat (csoki, banán, narancs) nem szerette. Nemcsak nem szerette, de nem is akarta őket enni, ez viszont próbára tette a szülőket (akik ezeket szerették volna megadni gyermeküknek), hiszen ebből volt olyan, amit akkortájban csak Pesten tudtak beszerezni.
Persze a megpróbáltatásnak ez csak az eleje volt, hiszen egy félresikerült agydaganat műtétét közben teljes bal felére lebénult az apósa, aki több, mint 11 évet töltött felváltva ágyban és tolókocsiban, ezzel nem könnyítve egy háziasszony dolgát. A baj nem jár egyedül, mondja egy közmondás, és 1961-ben egy júniusi napon (10-én) Akkora esőzés volt Fejér megyében, hogy a völgyben fekvő Perkátai központ – a hatalmas belvíznek köszönhetően víz alá került. Mivel történetünk szereplőinek a háza a falu egyik legmélyebb pontján, a falu közepén feküdt, így nincs szakember, aki meglepődött volna az eredményen, vagyis, hogy a házak egy része összedőlt, más részük lakhatatlanná vált és egyben feladta az újabb leckét a családnak. (A most 90 éves és én akkor pont fent (szó szerint) voltunk a nagyszülőknél, mire értesítettek és leértünk, addigra már a házba nem lehetett bemenni és én már csak integetni tudtam a falu közepén folyóvá duzzadt patakban már a mozi körül úszkáló játékaimnak és labdámnak (annyival még alacsonyabb volt a vízszint, hogy ezek ne akadjanak fel az átjárást biztosító kis híd szerkezetén).
A család ura ekkortájt Sztálinvárosban dolgozott, kalkulátor volt a 26. sz. Állami Építőipari Vállalatnál. A vállalat segítségével az év végét már az új házban tölthette a család (persze azért munka még maradt bőven későbbre is). Kellett nagyon a segítség, mert a kb. egy évvel korábban befejeződött tatarozásból bizony fennmaradt még 1.500 Ft kölcsöntartozás, és amíg azt ki nem fizették, addig szó sem lehetett a 3.000 Ft rendkívüli támogatás kifizetéséről. Noha az egészen más helyről jött, azért a rend a lelke mindennek, velük ne szórakozzon egy hirtelen jött „árvíz”, meg aztán a károsultak se gondolják, hogy kolbászból van a kerítés. Ja, majdnem elfelejtettem, természetesen a házra kötött teljes körű biztosítás egy kanyit sem fizetett (a belvíz az mégis csak olyan, hogy ki látott már olyat, hogy érintse a kártalanítást). De aztán túl lettünk ezen is, mint ahogy más dolgokon is.
Új város, új ház, de az anyai szülők Perkátán maradtak. Ekkor a nagypapa (Mihály nagypapa) szintén a városban dolgozott, az ekkor már beteg nagymama (’Mihály nagymama’ – a névadó Aranka volt) ki sem mozdult a házból, rendszeresen kellett őket is segíteni. A nyugdíjazás után, a taxis blokád idején komoly havazások voltak, és mivel az így ’megerősített’ blokád más lehetőséget nem adott, így gyalog kellett elmenni és utánpótlást vinni a nagyszülőknek.
A fiú így Sztálinvárosban folytatta a 4. osztályt, de a 8-at már Dunaújvárosban fejezte be. Közben 5-től elkezdett atlétizálni, amit nagyon megszeretett. Talán nem is volt ügyetlen, és a szigorú, példaképként tekintett tornatanár, Hornyik Károly hatására egyre többet edzett, egyre jobban jöttek az eredmények (főleg távolugrásban és rövidtáv-futásban jeleskedett – 60 m -, számtalan városi és megyei bajnoki címet elérve, de a legjobb és legnagyobb eredményt a Ságvári Endre Általános Iskola 4×100 m-es váltójának befutójaként érte el, amikor is országos bajnokok lettek). Az iskola sem ment rosszul hála Kiss Péterné, Marika néni osztályfőnöknek.
Az egyetlen fiú ezután a fővárosba került technikumba, majd főiskolára (szeretett volna földmérő mérnök lenni, de a nem túl erős matematika oktatás az írásbeli felvételi sikerét komolyan megtépázta, így maradt a hídépítési és fenntartási szak). Ezalatt még rövid ideig (kb. 1 év) még a Vasasban atlétizálhatott, majd a szigorú szülők a tanulás miatt ettől eltiltották. Ez ’eredményre vezetett’, mert rövid időn belül kettős jelenléti ívet kellett vezetni (az egyiket a főiskolán, a másikat a Vén Diákban, ami bár a jogi tanszék mellett volt-van, de azért ahhoz elég kevés köze volt, valljuk be őszintén).
A három év – meg egy kicsi – végén azért végzett (kis kitérővel, hiszen a „Vén Diák Tanszék”-en sem volt túl erős a képzés, így az augusztusi ismétlés hozta meg a sikeres államvizsgát és a diplomát).
Ezután egy újabb hibát elkövetve hazament az édesapja vállalatához, hogy a tanult szakmájában még csak lehetősége se legyen dolgozni. Persze a műszaki fejlesztés is érdekes, új technológiákat, anyagokat ismer meg az ember, de hát a gyakorlattól azért csak távolról teheti mindezt. De mielőtt ezt érdemben elkezdhette, behívták sorozásra. Fehérváron volt a sorozás, és délelőtt alkalmatlannak nyilvánították. A nagy örömmel elköltött ebéd után azonban egy túlbuzgó, szakmájához keveset értő, viszont rosszindulatú katonaorvos szakszolgálatra azért alkalmasnak írta be. Ez nem többet jelentett, mint hogy a következő 2 évben nem kellett túl sokat önállóan gondolkodni. (a 2 évből közel 320 éjszakát aludt otthon, de ez az időszak a barátságokat ugyan erősítette, de a visszautazásokat sokszor megnehezítette – hiszen nem könnyűek a másnapi visszautazások, aki volt már ilyen helyzetben, az bizony tudja). Azért csak eltelt ez a 2 év is, és megkezdődött a munkás 10 év, ami azért fontos eseményt is hozott családunk életébe. Eközben történt, hogy az 1975-ből átléptünk az 1976-ba, amikor is ősz elején egy gyerekkori barát (Grábics Gábor) testvérén keresztül (G. Iván) lejutott a helyi ’földalatti mozgalomként’ működő karate klubba. Az akkori munkaadó cég központjának pincéjében működtek, és az a Pilizota Vinko vezette őket, aki akkor barna öves volt és a technikája alapján szerintem a többi magyar karatés előtt járt. Ő kb. egyidőben hozta el a karatét a városba, mint ahogy Antal János elindította azt Budapesten. Amikor elkezdte, nem jártak már tízen sem, hiszen ott is hamar kialakultak az ellentétek. A későbbi vezető Bruzsa Ferenc önálló utat választott. (Akit sokan ismerhettek, Schneider László is járt korábban, de ő sem volt már akkor, és csak amikor leszerelt Ercsiből, a katonaságtól, akkor csatlakozott ismét a csapathoz). Abban az időben, akkoriban ott a Vinkón kívül a Farsang Tibi volt az élen, de járt a Váczi Jancsi, Grábits Iván, és még páran. Nem kellett sok idő, és a Vinko furcsa stílusa és sajátos stílusa kicsit tisztázott a helyzeten. 1977 januárjában már különvált a csoport, és a Farsang Tibi vezetésével edzettünk tovább. Már ekkor néha én is „besegítettem”, de hamar visszajött a Bruzsa Feri és megerősödött a csoport.
Közben a nagyszülőket be kellett hozni Perkátáról, az ápolás a szomszéd szobában folytatódott. Amikor a nagyszülők meghaltak, utána az anya elment dolgozni a helyi Vendéglátóipari vállalathoz, ahol először büfében, majd később üzemi konyhán dolgozott. A végén konyhavezető helyettesként vonult nyugdíjba.
Bocsánat a nem pontos időrendért, de a történések talán fontosabbak történetünkben (meg mára kiderült, a fiú feje sem káptalan … ). A fiú néhány barátját is beoltotta a karate szeretetével, így akkor már a csoportot erősítette Moha, és a Wachter Gyuri is (ő pár hónapja köszönt el tőlünk örökre).
A dolgok párhuzamosan történtek és nem lenne helyes kihagyni, hogy a feleségemet is a karatésok között ismertem meg és ekkor lettem ’apuci’ is, Ari jóvoltából. Ha szeretetre vágytok, azt sok embertől megkaphatjátok, de egy down kóros kislánytól egészen biztosan. Emellett olyat is tudnak, amit a többség nem, nagyon köszönöm nekik azt a tíz-egykét évet.
Moha, mint közeli barát és igazi vállalkozó szellem, kihasználva a GMK korszakot (talán a 60 felettiek emlékeznek erre) vállalkozásba kezdett. Mivel egy autóvillamossági vállalkozásnak telephely is kell, így én voltam a másik tag, míg a telephely a Diófa u. 3, szüleim garázsa volt. Sok mindent megcsináltam én is, kivettem a részem, persze nem igen tudtam, hogy mit és miért, de aztán ezen nem is kellett sokat gondolkodnunk. Nagyon jó volt a kapcsolatunk a szomszéd családdal, amikor egyszer becsenget egy öltönyös fiatalember. Beengedtem, leültettem és elmondta ki ő (rendőr nyomozó) és miért jött (a szomszéd feljelentett minket, mert sok az autó és elviselhetetlen a benzingőz). Puff neki. Átgondoltam gyorsan, hogy ha heti átlagban egy személyautó beállt, az már elég jó, egyébként főleg ipari járművek, targoncák önindítóinak a tekercselésével szórakozunk. De hát, ha sok, az sok. Indíts Gmk-t és oda a barátság, mondhatnánk, de utólag ennél sokkal többet azért messze nem ér meg a szomszéd Hergovits familía. Én lehet, hogy előbb beszéltem volna a szomszédommal, bár, azután, hogy ez megtörtént, lehet e jelentgetős utat választanám én is – legalább nem unatkoznának a rendőrök sem.
Azért a szomszéd is elkönyvelhetett némi eredményt, hiszen pár hónappal később Moha barátom pályát változtatott, és az autóvillamossági főprofilt felváltotta az autóbontó. Egy barátunkon keresztül szereztünk egy telephelyet az Óvárosban, aminek akkor nagyon örültünk. Sok márkás autót bontottunk a Zsigákon, Skodákon, Trabantokon és Wartburgokon keresztül egészen a Dáciáig és Zaporozsecig, amiket aztán nagyjából én is megismertem. Csináltuk vagy 2 évig, amikor is a karate közbeszólt és elszólított több, mint 2 hónapra a messzi Japánba. Akkoriban azért már voltak közöttünk kisebb feszültségek, mert az igaz, hogy a Moha volt a „szakember”, de aztán minden szerepkör nála landolt, én meg ugye ráhagytam mindent – mivel nem értettem hozzá -, de persze a szekér nem egyformán futott, nem egyformán kopott minden kereke, ezt éreztük mindketten, barátság ide, vagy oda. Én szerettem Japánban kint lenni, nagyon élveztem, bár 5 hét után erősödött a honvágyam. Hiányzott a családom, az országom, és a sor végén az autóbontó. De a 72 nap alatt én eldöntöttem valamit, majd amikor megjöttem egyeztettünk egy időpontot a Mohával. Amikor leültünk, akkor nagyon hamar kiderült, hogy mindketten ugyan azt gondoljuk. Innentől Moha egyedüli főnök lett a bontóban, én meg a sport irányába mozdultam el. Ettől mindketten kissé megnyugodtunk.
Érdekes az élet. Nagyjából a rendszerváltással egy időben én is váltásra kényszerültem. Hiába szereztük meg az akkori időszakban elég egyedüliként üzemelő dójót, ami csak a karatét szolgálta Dunaújvárosban, de az egyesületi forma jó táptalaja volt az intrikának. Igaz csak később derült ki számomra, de azért kaptam hozzá segítséget is, hogy a váltás szükségességét érezzem (a saját hibáimról majd egy másik alkalommal emlékezek meg). Ez aztán 1990 szeptemberében meg is történt, feljöttem Budapestre. Ott maradt a D. Papír SK-nál három neves karatés (kevés vidéki város dicsekedhetett egy-időben eredményes, tanult karatésokkal, akik hosszú ideig eredményes klubot vittek, vagy visznek). Sajnos nem kellett fél év, hogy felosszák egymás között a városi lehetőségeket, és persze feloszlassák azt, amit közösen ’felépítettünk’. Pár hónap után már külön dolgoztak (Schneider László egyedül, Simon Jancsi és a Rezes János akkor még közösen – ma már persze ez is inkább történelem). A dójó, amire annyira büszkék voltunk, az közben odaveszett. Így aztán annak a ’S…k Szönyeg’-nek, pontosabban névadójának ’játszották’ át (akaratukon kívül) a termet, aki már korábban is szerette volna, ill. az utolsó közös versenyünket úgy szponzorálta, hogy a megállapodást az egyesület ugyan teljesítette, de ez az úriember – talán neki természetesen – elfelejtette azt kifizetni.
Ezután Pesten dolgoztam, és természetesen karatéztam tovább. Szóval 1990-től már csak látogatóba utaztam haza a szüleimhez. Minden téren önálló lettem (persze azért a segítségük nélkül nem tudtam volna 1992-ben saját lakásba költözni). Ne de utána aztán tényleg – majdnem – azzá váltam.
1995-re (1 év alatt) beérett a Tan Kapuja Buddhista Főiskola Karate Szakirányának az indulása és ekkortól kezdett el Tanaka mester is rendszeresen Magyarországra járni és tanítani.
Édesapám sokat betegeskedett és 1996-ban nagyon nehezen szánták rá magukat, hogy kövessék fiúkat Budapestre. Anyukám könnyebben, ő jobban akarta, de apukám nagyon félt, nehezen szánta rá magát. Végül 1996-ban mégis felköltöztek. Én könnyebb helyzetbe kerültem, azonban édesapám állapota rohamosan romlott, 1997-re már nagyon beteg lett, végül a szinte szomszédban lévő Uzsokiba került, ahol szeptemberben szervezete feladta a harcot.
Anyukám egyedül maradt, bár akkor még volt egy hű társa, Kócos, akivel szükség szerint, de rendszeresen rótták a környező utcákat. Sajnos Kócos, lévén egy keverék kutyus, 10-11 év után szintén elment és azóta írunk igen nehéz időszakot. Ennek közel 20 éve és minden panasz, negatívum, magány, kisebb összeomlás és 2017-es comb törés (kicsivel a combnyak alatt) ellenére elérkezett a jeles nap, és 2018. szeptember 28-án édesanyám 90 éves lett. A törést leszámítva kiváló állapotban van, amit nap, mint nap egy kis átlagolással jónak és szerencsésnek minősítek. Én a kezdeti panaszkodás, néha hiszti ellenére 5-10 perc eltelte után jó hangulatban látom, ő meg a telefonban, majd amikor megérkezem, akkor kicsit a halálán van, majd szép lassan azért feloldódik. Remélem, én látom jól a helyzetet, és csak reménykedem, hogy ez így marad nagyon sokáig.
Karatés ANYA Ő, mert bár valójában a karate soha nem érdekelte, de mégis mindig az határozta meg a mi kapcsolatunkat. Kevesen kaphatták meg annyiszor, mint én, hogy már megint a karate és nem az… . Meg persze miért nem rendes munka, miért nem család, és miért megint a karate (és persze, hogy mi az, hogy a semmiért…). Ez a mai napig így megy és egyetlen haszna volt belőle szegénynek, az, hogy pár éve kapott tőlünk egy ilyen Bishamontenes pólót (Tanaka sensei ajándékozta a Dojo Birakira a képet), ami szövetségünk egyik edzőtáborára készült. Ez az egyetlen, amit kapott, de ebben jól érzi magát (a trikó anyaga miatt), de tetszik is neki – na ja, hiszen karatés anyukáról beszélünk! Szóval a 42 év alatt annyit bosszankodott a karate miatt, hogy talán ez tartja még életben szegényt mind a mai napig. Az előbb hazudtam, mert mind a 4 ’menyét’ is a karatétól kapta. Jól megvolt velük – így utólag meg különösen, köszönöm mindannyiuknak. Akkoriban is az volt, de most ez igazán nagy segítség!
Tőlem ugyan nem érdemes tanácsot megfogadni, de azért Ti figyeljetek többet a szüleitekre. Ha figyeltek és komolyan veszitek őket, akkor pedig a 90 felé haladva legyetek velük elnézőbbek. Talán azzal segítitek őket is és talán a Ti lelki békétek is megerősödik.
Hát így kapcsolódik az én anyukám a karatéhoz. Úgy lett 90, hogy átvészelte azt a 42 évet, amit én a karatéban eddig eltöltöttem. Jó egészséget Neked édesanyám és legyen hozzád kegyesebb az élet, mint az első 90 évben. Amíg tudok, itt leszek a közeledben és ha szükség lesz rá, akkor melletted.
ősz öreg sajnoscsakutólagésakkorisóvatosanhálásaztnehezenkimutatószóvalgyarló mester